Haberci30 Hakkari Haberleri

DUVAR - İran, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin helikopter kazasında ölmesinden bir hafta sonra 28 Haziran'da yapılması kararlaştırılan cumhurbaşkanlığı seçim sürecini başlattı. İran devlet televizyonunun haberine göre, İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi, bir kararname yayınlayarak seçim sürecinin başlatılması talimatını verdi.

Kararnamede, "Ayetullah Dr. İbrahim Reisi ve değerli arkadaşlarının şehadeti dolayısıyla taziyelerimizi sunarken anayasanın 131. maddesi ile Cumhurbaşkanlığı Seçim Kanununun 38. ve 39. maddeleri kapsamında 14. Cumhurbaşkanlığı dönemi seçim sürecinin başlatılması kararı alındı" ifadesi kullanıldı. Buna göre, ülke genelindeki valilik ve kaymakamlıklara 3 gün içinde kendi bölgelerinde seçim merkezlerinin kurulması ve yönetim kurullarının oluşturulması talimatı verildi.

Cumhurbaşkanı Reisi'nin 19 Mayıs'ta helikopter kazasında hayatını kaybetmesinden sonra anayasaya göre, İran lideri Ayetullah Ali Hamaney'in onayıyla Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir vekaleten cumhurbaşkanlığı görevini üstlenmişti. İran anayasasına göre, mevcut cumhurbaşkanının hayatını kaybetmesi durumunda yeni cumhurbaşkanının en fazla 50 gün içinde seçilmesi amacıyla Meclis Başkanı, Yargı Erki Başkanı ve Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı'ndan oluşan kurulun gerekli düzenlemeleri yapması gerekiyor.

Bu doğrultuda yasama, yürütme ve yargı başkanları arasında 20 Mayıs'ta yapılan olağanüstü görüşmede, cumhurbaşkanı seçiminin 28 Haziran'da gerçekleştirilmesi kararı alınmıştı. Seçimlerde aday olmak isteyenler, 30 Mayıs'ta başlamak üzere 5 gün süreyle İçişleri Bakanlığına adaylık başvurusunda bulunacak. İran'da cumhurbaşkanları, Anayasayı Koruyucular Konseyi'nin onayladığı adaylar arasından halk tarafından seçiliyor.

Peki, ülkede seçimlere 1 ay kala kimlerden adaylık açıklaması geldi?

Şu ana kadar eski Sağlık Bakanı reformist Mesud Pezeşkiyan ile eski Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri muhafazakar Said Celili adaylık başvurusu yapacağını açıkladı. 

İran'da daha önce adaylığı Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından veto edilen reformist kanadın önde gelen isimlerinden eski Sağlık Bakanı Mesud Pezeşkiyan, 28 Haziran'da yapılacak cumhurbaşkanı seçiminde adaylık başvurusunda bulunacağını duyurdu. Reformist kanadın önde gelen isimlerinden Tebriz Milletvekili Pezeşkiyan, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin hayatını kaybetmesi üzerine 28 Haziran'da yapılması kararlaştırılan 14. dönem cumhurbaşkanı seçimine adaylığa hazır olduğunu belirtti.

Celili'nin ofisi de, muhafazakar siyasetçinin cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olacağını açıkladı. Said Celili, halihazırda İran lideri Ayetullah Ali Hamaney'in Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi'ndeki temsilcisi ve Meclis ile Anayasayı Koruyucular Konseyi arasındaki anlaşmazlıkları çözen anayasal bir kurum olan Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyinin üyesi olarak görev yapıyor.

Eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad döneminde 2007-2013 yıllarında Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreterliği görevinde bulunan Celili, aynı dönemde İran'ın nükleer görüşmelerinde Başmüzakereci görevini yürütmüştü.

Daha önce adaylığı Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından veto edilen eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad da, 28 Haziran'da yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olabilmek için şartları değerlendirdiğini söyledi. Ahmedinejad, kendisinin aday olmasını isteyerek evinin önüne gelen destekçilerine hitap ettiği bir görüntüde, "Şartları değerlendiriyorum ve bugün hangi eylemin ülkenin, halkın ve bugünkü İran'ın çıkarına olduğunu ölçüyorum" dedi.

Ülkenin şartlarının hassas olduğunu belirten Ahmedinejad, "Sizlerin de buyurduğunuz üzere değerlendiriyorum ve sonucu sizlere açıklayacağım" ifadelerini kullandı.

Ülkede 2005-2013 yılları arasında iki dönem görev yapan Ahmedinejad, 2017'de eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'ye karşı aday olmak istemiş ancak adaylığı reddedilmişti. Ahmedinejad'ın, 2021'deki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de 19 Mayıs'ta helikopter kazasında hayatını kaybeden Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'ye karşı aday olma talebi yine Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından veto edilmişti.

Ayetullah Hameney'e yakın duran Tahran Belediye Başkanı Alireza Zakani de seçimlere ilişkin herhangi bir karar vermediğini söyledi ancak kaynaklar, bir kampanya ekibi hazırladığını bildirdi. 

Eski İran Meclis Başkanı Ali Laricani'nin aday olup olmayacağı veya buna izin verilip verilmeyeceği konusunda şüpheler sürüyor. 2021 seçimlerinde, Laricani'nin adaylığı da veto edilenler arasındaydı. 

Hamaney'in kontrolünde olan İmam Humeyni'nin Emrinin İnfazı'nın (EIKO) başkanı Parviz Fattah'ın da aday olacağı iddia ediliyor.